Er zijn van die momenten dat alles perfect samenkomt. Alle krachten in het universum werken samen zodat alles jou toekomt. De wereld draait niet alleen om, maar vóór jou, het leven lacht je toe…afgelopen zondag was precies niet zo’n dag.
Terwijl alles toch zo goed begon. Zo waren wij, onverwacht, beland in het epicentrum van Portugese folklore: de Mercado de Escravos (‘slavenmarkt’), een vrolijk plein aan de haven van Lagos. Hier begon in 1442 de slavernij, toen Hendrik de Zeevaarder aan wal kwam met 240 Afrikaanse gevangen. In de 250 jaar daarna verhandelt Portugal 5 miljoen slaven, een prestatie dat geen enkel land na heeft kunnen doen - hoewel Nederland een eervolle tweede plaats bekleedt. Overigens hebben de Portugezen geen patent aan kunnen vragen op gratis arbeid, zij hebben het enkel geherintroduceerd en er vervolgens een industrie van gemaakt. De Egyptenaren en Romeinen waren hen ver voor.
Jezelf in dit stuk van de geschiedenis verdiepen heeft consequenties, merkten we. In een notendop komt het op het volgende neer: alles wat meer dan 200 jaar oud is en waarvan je je wel eens hebt afgevraagd: ‘hoe hebben ze dit toch gebouwd?’, daarop is het antwoord vrijwel altijd: slaven. Terwijl we daar stonden dachten we terug aan alles wat we de afgelopen maanden en jaren gezien hebben. De brug van Ronda, het Alhambra in Granada, de Piramides van Gizeh, het Colosseum, de stad Venetië: allemaal mogelijk gemaakt door eeuwenlange uitbuiting. Dit staat nog los van alle arbeid die honderden jaren lang kosteloos in koloniën is verricht, waarna de opbrengsten van suiker, rum, zilver en koffie zijn gebruikt om het Europa te creëren zoals we het nu kennen: vrij en steenrijk.
Misschien trap ik open deuren in, en het is geen gezellig onderwerp bovendien, maar ik dacht: ik deel het toch even. Wellicht is hiermee het misverstand uit de wereld geholpen dat de slavernij de afgelopen jaren in Qatar is begonnen.
Na deze culturele verdieping werd het tijd om de ogen snel op iets anders te richten en verder niets te doen met deze tenenkrommende informatie, want dat is 2021 ten voeten uit: het wel weten, maar er niet naar handelen. En wij blijven kinderen van onze tijd, dus togen wij goedgemutst en kortgebroekt naar de westkust, want het was een zonnige dag. De Levante was opgestoken, een warme oostenwind: strandweer! Het natuurgebied waar we reden was verboden voor campers, maar we vonden een plekje met uitzicht op een halfronde baai met zandstrand. Op het parkeerterrein stonden nog tien andere kampeerders, die ons overtuigden dat we hier, bij uitzondering, wél mochten staan.
Er heerst een gemoedelijk sfeertje, een soort saamhorigheid. Er wordt gezwommen, spelletjes gespeeld en gesurft. Onze buurman, een Nederlandse tandarts die de mondspiegel heeft ingeruild voor het surfboard, tuurt in zwembroek naar de rollende Atlantische golven. Al snel raken met hem en zijn vrouw in gesprek, komt de drank op tafel en zitten we bij zonsondergang gezamenlijk aan de pasta vongole. Een schitterende plek met goed gezelschap. Tegen de tijd dat eerste sterren verschijnen komt er een wagen van de nationale politie het terrein op draaien. Een jongeman met een gemanicuurde snor en keurige cao stapt uit en vraagt om onze papieren. Terwijl barbecues om ons heen snel worden gedoofd en er een poging tot onderhandelen wordt gestart, maakt de agent ons duidelijk dat we moeten vertrekken, maar niet nadat we een boete hebben betaald. Samen met de surfende tandarts en een paar anderen verlaten we even later het natuurgebied, een gezamenlijk bedrag van 1200 Euro lichter.
Het zou flauw zijn om nu een geestig bedoeld linkje te gaan leggen tussen slavernij en excessief beboeten, puur omdat ik een leuk einde aan dit verhaaltje wil breien. Je kunt één van de meest afschuwelijke daden uit de wereldgeschiedenis niet marginaliseren voor persoonlijk gewin - dus dat doe ik niet. En ik wil ook de Portugezen niet tekort doen, die in een fantastisch land wonen, en in de meest afgelegen dorpjes een heel behoorlijke vissoep op tafel weten te toveren. Maar feitelijk gezien weten Portugezen door de eeuwen heen het maximale uit werkloze buitenlanders te halen - dat wel.
